تحلیل مزیت های رقابت فروشگاه های اینترنتی کوچک
حامدبیدی مدیرعامل مرکز طراحی اسپیرال، یادداشتی درباره مزیت‌های رقابتی فروشگاه‌های اینترنتی کوچک نوشته که در ادامه می‌خوانیم:
با افزایش ضریب نفوذ اینترنت و رشد 35 برابری دسترسی به اینترنت در کشور در طول چهار سال گذشته، خرید آنلاین نیز به عنوان یک رفتار کاربری معمول بین کاربران شناخته می‌شود. در این میان البته حضور قدرتمند فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ همچون دیجی‌کالا و بامیلو که به لطف جذب سرمایه‌گذاران بزرگ داخلی و خارجی توانسته‌اند خدمات خود را گسترش دهند و اعتماد بخش قابل توجهی از مردم را جذب کنند بی‌تأثیر نبوده. از طرفی شاهد آن هستیم که بخش قابل توجهی از تبلیغات تلویزیونی و اکران‌های بیلبوردی به معرفی خدمات آنلاین تجاری می‌پردازند و این مسأله نیز فرهنگ استفاده از خدمات آنلاین و به ویژه خرید آنلاین را میان عموم مردم کاملا جا انداخته است.
اما در کنار فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ که اغلب مردم آنها را می‌شناسند، هزاران فروشگاه اینترنتی کوچک نیز توسط صاحبان کسب و کار راه‌اندازی شده است. فروشگاه هایی که امیدوارانه سعی می‌کنند در حوزه فروش محصولات خودشان جایگاهی پیدا کنند و دغدغه اصلی آنها مغلوب شدن توسط بنگاه‌های اقتصادی بزرگی است که میلیاردها خرج تبلیغات خود می‌کنند. نگرانی از اینکه شاید همان اتفاقی که با ظهور فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ در کشورهای توسعه یافته افتاد و خرده‌فروشی‌های محلی را نگران می‌کرد، در این زمینه نیز در حال رخ دادن باشد.
بررسی‌های میدانی اما چیز دیگری را نشان می‌دهد. بازار رقابت فروشگاه‌های اینترنتی کوچک اگرچه تحت تأثیر غول‌های تجارت الکترونیک ایران قرار گرفته، اما هنوز به اندازهای هست که امکان کسب درآمدهای قابل توجهی را برای این بخش از فروشندگان فراهم کند. مشروط بر اینکه این فروشگاه‌ها یک یا چند مزیت رقابتی را در بازار خود حفظ کنند. در این مطلب نگاهی داریم به چند روش که برای دوام و توسعه فروشگاه‌های اینترنتی کوچک می‌تواند بسیار موثر باشد و برای هر کدام از میان سایت‌هایی که مرکز طراحی اسپیرال آنها را طراحی کرده است مثال‌هایی می‌آوریم. شایان ذکر است مرکز طراحی اسپیرال تاکنون پنج تندیس در زمینه طراحی وب از جشنواره وب ایران را به خود اختصاص داده است.
1. فروشگاه‌هایی با رویکرد تخصصی
اگر یک فروشگاه اینترنتی تصمیم به فروش محصولاتی در دسته‌بندی‌های متنوع و به صورت عمومی داشته باشد، احتمالا راه بسیار سختی را در پیش دارد. اینگونه وب‌سایت‌ها به علت محدودیت بودجه و امکانات لجستیکی معمولا نمی‌توانند در تمام دسته بندی‌های خود لیست جامعی از محصولات مربوط به آن دسته را پوشش دهند. بنابراین تجربه کاربری یک خریدار وقتی در یک دسته‌بندی امکان مشاهده تعداد کمی از محصولات را دارد بسیار نامطلوب خواهد بود. چنین کاربری ترجیح می‌دهد از یک فروشگاه اینترنتی که تنوع بیشتری در محصولات دارد استفاده کند. اما اگر یک فروشگاه اینترنتی با تکیه بر تخصص و تجربیاتی که مدیر کسب و کار احتمالا در بازار آفلاین پیدا کرده، محصولات خود را محدود به یک موضوع مشخص کند احتمالا می‌تواند جایگاه برند خود را سریع‌تر میان مخاطبان ارتقاء بخشد. بسیاری از اوقات مردم ترجیح می‌دهند یک محصول را از فروشگاه تخصصی مربوط به آن زمینه بخرند تا بتوانند علاوه بر تنوع انتخاب، از مزایایی نظیر اطلاعات فنی دقیق‌تر و مشاوره تخصصی نیز بهره ببرند. از طرفی گاهی یک فروشگاه اینترنتی می‌تواند محصولاتی را به فروش بگذارد که به خاطر ماهیت آنها از طریق سایر فروشگاه‌های اینترنتی قابل تهیه نباشند. فروشگاه اینترنتی برند بانو این نکته را به خوبی دریافته است. این فروشگاه اینترنتی که در زمینه فروش ظروف آشپزخانه نظیر سرویس قاشق و چنگال، قابلمه سرامیکی، ظروف کریستال و... فعالیت می‌کند، بیشتر روی برندهایی کار می‌کند که به صورت انحصاری واردات آنها توسط مدیران آن وبسایت انجام می‌پذیرد و بنابراین علاوه بر قیمت رقابتی، کمتر می‌توان در سایر فروشگاه‌های اینترنتی آنها را پیدا کرد. انتخاب برندهای معتبر بین‌المللی و فروش انحصاری آنها تبدیل به یک مزیت رقابتی بی نظیر برای این فروشگاه اینترنتی شده که با کمک سئوی مناسب در کلمات کلیدی مربوط به آن برند توانسته به سرعت فروش قابل توجهی را از آن خود کند. یا مثال خوب دیگر در این زمینه وبسایت جواهرات الف‌دال است، که به عنوان طراح و سازنده جواهرات ایرانی توانسته است محصولاتی انحصاری را از طریق بستر آنلاین خود به مشتریان این برند به فروش برساند. محصولاتی که توسط این برند به صورت اختصاصی طراحی و تولید می‌شوند.
2. ایده‌های مبتکرانه مبتنی بر رفتار خرید
هر کسب و کار آنلاینی برای رقابت در بازار خود نیاز به مزیت‌هایی خلاقانه دارد تا بتواند جایگاه خود را در میان رقبای خود تثبیت کند و مشتریان وفادار بیشتری کسب کند. فروشگاه‌های اینترنتی کوچک به راحتی می‌توانند چنین ایده‌هایی را اجرا کنند. ایده‌هایی که گاه به خاطر پردردسر بودن، مقیاس‌پذیری سخت یا نداشتن تخصص، کمتر مورد استقبال طراحان و مدیران فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ قرار می‌گیرند. برای پیداکردن این ایده‌ها صاحبان کسب‌وکارهای تخصصی بر مبنای تجربیات خود باید «رفتار خرید» را در آن زمینه تحلیل کنند. پیش‌نیاز این تحلیل رفتاری، «کاربرپژوهی» است که بتوان پیش‌فرض‌های غلط را با کمک آن تشخیص داد و به داده‌های آماری درست رسید. یادمان باشد فروشندگان سنتی و خرده‌فروشان آفلاین بیشتر از هر کسی متغییرهای موثر بر پروسه خرید را در زمینه تخصصی خود می‌شناسند. برای مثال می‌توانیم به فروشگاه اینترنتی فامیلاکالا اشاره کنیم که بر پایه یک فروشگاه فیزیکی در تهران ایجاد شده و در زمینه فروش هود، سینک، گاز و سایر اقلام بزرگ آشپزخانه فعالیت می‌کند. این فروشگاه در کنار تولید محتوای غنی و مشاوره تخصصی رایگان خود، بخشی را ویژه طراحان آشپزخانه و کابینت‌سازان اختصاص داده است و برای آنها پروفایلی رایگان به منظور معرفی خدمات و ارائه نمونه‌کارهایشان روی وبسایت در نظر گرفته است. بدین‌ترتیب توانسته از پتانسیل جامعه طراحان و صنعتگران این حوزه برای بازاریابی و شناساندن برند خود به گونه‌ای بهره ببرد که هیچ فروشگاه اینترنتی بزرگی تا کنون امکان استفاده از آن را نداشته است.
3. فروش منطقه‌ای
اگرچه خدمات فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ دائما در حال بهینه شدن است، اما همچنان محدودیت‌های مربوط به یک کسب و کار مقیاس‌پذیر وسیع را دارند. بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی کوچک در کنار مزایای رقابتی متنوعی که می‌توانند به واسطه تخصصی بودن و ابتکار عمل خود داشته باشند، می‌توانند روی فروش منطقه‌ای و محلی خود تمرکز بیشتری داشته باشند. با این رویکرد، علاوه بر جذب اعتماد به خاطر دسترسی راحت‌تر به مرکز اصلی ارائه خدمات در منطقه خود، می‌توانند خدمات ارسال سریع‌تر و باکیفیت‌تری نیز داشته باشند. برای مثال در بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ به خاطر فروش بالا و سیستم انبارگردانی پیشرفته خود، حداقل یک روز تا دریافت کالا در همان شهر و تا چند روز در سایر شهرها ممکن است روند پردازش و ارسال طول بکشد. در حالی که یک فروشگاه منطقه‌ای در تهران می‌تواند در عرض کمتر از یک ساعت از ثبت سفارش، کالای مورد نظر را به دست سفارش‌دهنده برساند. این اتفاق در مورد فروشگاه‌های سایر شهرها نیز می‌تواند صادق باشد. یک فروشگاه اینترنتی که مرکزیت آن در شهرهای دیگری به جز تهران است، به صورت بالقوه پتانسیل تبدیل شدن به برند محلی آن استان را دارد.
به لیست فوق می‌توان موارد زیادی را اضافه نمود. اما آنچه مسلم است آن است که شرایط امروز تجارت الکترونیک ایران با ده یا پنج سال گذشته کاملا متفاوت است. افرادی که در این زمینه وارد عرصه می‌شوند باید نگاهی جدی و تخصصی به این موضوع داشته باشند و به هیچ وجه به عنوان یک کسب و کار جانبی به آن نگاه نکنند. به عبارت دیگر، در بازار رقابتی شدیدی که در حال حاضر وجود دارد، و بخش قابل توجهی از خرده‌فروشی به صورت غیرمتمرکز و غیرحرفه‌ای بر بسترهای اینستاگرام و تلگرام صورت می‌پذیرد، توصیه می‌شود افرادی که تصمیم به راه‌اندازی یک فروشگاه اینترنتی بر بستر وب دارند، بودجه قابل توجهی برای هر سه فاز طراحی و توسعه، تألیف و طراحی محتوای تخصصی، و نیز راهکارهای افزایش بازدید نظیر سئو و تبلیغات اینترنتی در نظر داشته باشند. بودجه‌ای که منطقا نباید خیلی کمتر از هزینه راه‌اندازی یک فروشگاه فیزیکی باشد تا بتواند با کمک مزیت‌های رقابتی که در این یادداشت اشاره شدند، بازدهی مناسب و مقرون به صرفه‌ای داشته باشد.
منبع: سایت قطره
